Dit jaar introduceerde Atelier Ruimte Kempen het projectatelier als hulpmiddel voor een vlotte communicatie tussen de aanvrager van een project en de gemeente bij complexe projecten.

Wat is een projectatelier?

Kwaliteitskamer Kempen biedt de gemeenten ondersteuning bij de advisering van grootschaligere en complexere projectaanvragen. Buiten het verlenen van een advies, kunnen er ook projectateliers georganiseerd worden. De experten van de kwaliteitskamer gaan dan reeds van bij de eerste ontwikkelingsvraag die op tafel ligt,  samen met de gemeente, de ontwikkelaar en de ontwerper het terrein verkennen. De belangrijkste ontwikkelingsmogelijkheden worden ter plaatse besproken en in een advies vertaald. Vervolgens kan het ontwerpproces van start gaan en kan er een adviestraject met de kwaliteitskamer aan gekoppeld worden.

Kwaliteitskamer Kempen bestaat uit experten van IOK plangroep en externe experten en is onderdeel van het project Atelier Ruimte Kempen om de gemeenten te stimuleren samen te werken aan ruimtelijke kwaliteit.

An Vandeplas & Hannelore Thoelen van IOK plangroep

Gemeente Westerlo over het projectatelier

Jullie vroegen voor verschillende projecten reeds advies aan de Kwaliteitskamer Kempen. Dit jaar werden er ook enkele projectateliers opgestart. Waarom en voor welk type van projecten of projectlocaties is de organisatie van een projectatelier een meerwaarde?

Tinne Wuyts (Schepen RO): “We merken dat de druk op onze dorpskernen groter wordt en dat we als landelijke gemeente steeds vaker te maken krijgen met grootschalige projecten die leiden tot meer verdichting. Het gaat hier over projecten met een grote ruimtelijke en visuele impact. Die passen niet altijd even goed in het bestaande weefsel van onze dorpskernen. Voor belangrijke en zichtbepalende projectlocaties, waarvan we weten dat er iets te gebeuren staat of die op de markt gebracht worden, proberen we daarop te anticiperen door een projectatelier op te starten.”

Guy Van Hirtum (burgemeester): “Het grote verschil met vroeger is dat we nu veel sneller starten met een traject bij de kwaliteitskamer, nog voor er door een ontwikkelaar of ontwerper een eerste projectvoorstel is ingediend. Bij een projectatelier gaat de kwaliteitskamer zelf immers een ontwerpend onderzoek uitvoeren of worden de ontwikkelingsmogelijkheden van een projectlocatie afgetast. De resultaten hiervan worden in een advies gegoten dat de gemeente vervolgens kan bezorgen aan ontwikkelaars die interesse hebben in die projectlocatie. Op die manier kennen de ontwikkelaars nog voor de start van het ontwerpproces de voorwaarden en richtlijnen waarmee ze rekening moeten houden en zijn ze ook op de hoogte van de gevoeligheden van een bepaalde locatie. Van zodra gestart wordt met het eigenlijke ontwerpproces is er dan al een kader waarmee ontwerpers aan de slag kunnen, wat maakt dat het ontwerpproces en later ook het vergunningstraject vlotter kan verlopen en dat  er een ruimtelijk kwalitatiever project kan ontstaan, wat uiteindelijk toch de bedoeling is van een projectatelier.”

Guy Van Hirtum: “Binnen onze gemeente zijn er heel wat beeldbepalende en karakteristieke gebouwen met een belangrijke culturele of historische waarde. Ze hebben een belangrijke betekenis voor onze gemeente en hebben specifieke ruimtelijke kwaliteiten die we willen behouden. Ook daarvoor is het opstarten van een projectatelier interessant. We zien deze gebouwen en hun kwaliteiten niet graag verdwijnen. We vinden het belangrijk dat ze op een kwalitatieve manier geïntegreerd zijn in bijvoorbeeld nieuwe ontwikkelingen. Een projectatelier kan dan helpen.” 

Wie wordt er bij dit projectatelier vanuit de gemeente betrokken en waarom?

Tinne Wuyts: “Doorgaans zijn zowel de burgemeester als ikzelf en soms ook andere schepenen betrokken bij een projectatelier. Ook de gemeentelijke omgevingsambtenaren betrekken we van bij de start. Zo kunnen we vanuit onze kennis van de gemeente de leden van de kwaliteitskamer voldoende informeren over een projectlocatie of project. We proberen dan mee te geven welke gevoeligheden er leven en welke historiek aan een locatie of een project voorafgaat. We proberen vanuit de gemeente ook al een eenvoudige ruimtelijke analyse te maken waaruit naar voor komt welke de gewestplanbestemming is, of er trage wegen aanwezig zijn op een locatie, of er specifieke plannen van toepassing zijn.

Verder vinden we het ook belangrijk dat we vanuit het college van burgemeester en schepenen al van bij de start kunnen aangeven welke richting we uit willen met een projectlocatie. Het valt ons op dat men bij de kwaliteitskamer telkens veel tijd vrijmaakt om te luisteren naar wat we als gemeente willen en waar we naartoe willen.”

Wat is de meerwaarde om samen, voordat het ontwerpproces start, eerst op terreinbezoek te gaan?

Guy Van Hirtum: “Vanuit de gemeente zijn we vaak al wel vertrouwd met de projectlocatie, maar voor de leden van de kwaliteitskamer is het niet altijd evident om meteen een goede inschatting te maken van een projectlocatie en van de omgeving louter op basis van plannen, kaarten en foto’s. Elke locatie heeft zijn eigenheid en het is zeker een meerwaarde om samen ter plaatse gaan en de omgeving te verkennen. Tijdens een plaatsbezoek wordt eigenlijk al een eerste belangrijke analyse gemaakt. Ook zelf komen we tijdens een plaatsbezoek vaak nog tot nieuwe inzichten en merken we dat de leden van de kwaliteitskamer ons dikwijls wijzen op kwaliteiten of knelpunten die we zelf niet hadden opgemerkt.

Behalve de projectlocatie zelf verkennen we ook de omgeving. Die heeft een belangrijke impact op wat haalbaar of mogelijk is op een bepaalde locatie. Hoe zit het met de mobiliteit? Kan er in de omgeving geparkeerd worden? Hoe ziet de bebouwing in de omgeving eruit en waarmee moet er rekening gehouden worden om een project daarmee zo goed mogelijk te laten matchen? Ook dit zijn vragen waarop de kwaliteitskamer een antwoord tracht te formuleren.

Soms trachten we tijdens een plaatsbezoek ook al de eigenaar of de ontwikkelaar te betrekken en hoewel er door de kwaliteitskamer tijdens een plaatsbezoek nog geen definitieve uitspraken gedaan worden over wat wel en niet mogelijk is, krijgt de eigenaar of ontwikkelaar wel de kans om zijn verwachtingen duidelijk te maken en om aan te geven wat zijn/haar intenties zijn. Dit zorgt ook later voor een vlotter contact.

Tijdens de plaatsbezoeken hebben we echt gemerkt dat iedereen van elkaar leert en dat zowel de leden van de kwaliteitskamer als onze gemeentelijke omgevingsambtenaren, maar ook de ontwikkelaar, op een onderbouwde manier aan de slag kunnen gaan met een project!”